علائم سرطان مقعد، پیشگیری و درمان با پرتو درمانی و کمورادیوتراپی

برای کسب اطلاعی درباره‌ی انواع سرطان مقعد لازم است ابتدا با انواع سلول‌های پوشاننده مقعد آشنا شوید. به ترتیب سلول‌های موجود در کانال مقعد از بالا به پایین بدین صورت است:

1. سلول‌های بالای کانال مقعد در راست روده و در بخشی از کانال مقعد نزدیک به رکتوم ستونی شکل و کوچک هستند.
2. بیشتر سلول‌های نزدیک به وسط کانال مقعد مکعبی شکل بوده و سلول‌های انتقالی نامیده می‌شوند.
3. سلول‌های نیمه‌ی پایینی کانال مقعد خط دندانه‌دار است که بسیاری از غدد مقعد در آن جا گرفته است.
4. زیر سلول‌های خط دندانه‌دار، سلول‌های فلس مانند (سنگفرشی) قرار دارد.
5. در آستانه مقعد، سلول‌های سنگفرشی قسمت پایینی کانال مقعد با سلول‌های پوست بیرون مقعد ادغام خواهند شد. پوست اطراف مقعد نیز از سلول‌های سنگفرشی ـ ولی با این تفاوت که این سلول‌ها دارای غدد عرق و فولیکول مو نیز هستند ـ پوشیده شده است.

سرطان مقعد اغلب به دو گروه سرطان مقعد (سلول‌های بالاتر از آستانه مقعد) و سرطان حاشیه مقعد (سلول‌های زیر آستانه مقعد) تقسیم می‌شود که گاهی اوقات درمان متفاوت خواهند داشت. گاهی اوقات سرطان مقعد از یک منطقه گسترش و به دیگر مناطق منتقل می‌شود که نتیجه‌‌ی آن درمان سخت‌تر بیماری خواهد بود. البته سرطان مقعد از جمله سرطان‌هایی است که به ندرت گسترش می‌یابد و به نقاط دور بدن متاستاز می‌دهد. در واقع تنها درصد کمی از تومورها و انواع مقاوم به درمان به سایر نواحی بدن منتقل می‌شوند. در صورت متاستاز سرطان مقعد به کبد و ریه‌ها حمله می‌کند.
بسیاری از انواع تومورها می‌توانند در مقعد ایجاد شوند که برخی از آن‌ها خوش‌خیم، برخی پیش سرطانی (ممکن است در آینده تبدیل به سرطان شوند) و برخی بدخیم هستند. سرطان مقعد با توجه به نوع سلولی که درگیر سرطان شده است، انواع مختلفی دارد که تشخیص آن در درمان مؤثرتر نقش به سزایی خواهد داشت.
انواع توده‌های خوش‌خیم مقعد

• • پولیپ مقعد: پولیپ یک توده‌ی ناصاف یا قارچ مانند کوچک است که در مخاط و پوشش دیواره‌ای ایجاد می‌شود و چند نوع مختلف دارد مانند:
  • پولیپ التهابی که به دلیل التهاب ناشی از آسیب یا عفونت به وجود می‌آید.
  • پولیپ لنفاوی به سبب رشد بیش از حد بافت‌های لنفاوی که بخشی از سیستم ایمنی بدن است، ایجاد می‌شود. ندول‌های کوچک بافت لنفاوی به طور معمول زیر پوشش داخلی مقعد به وجود می‌آید.
  • پاپیل مقعد: پاپیل مقعد ناشی از هایپرتروفی (رشد و بزرگ شدن) خوش‌خیم بافت همبند مقعد است که توسط سلول‌های سنگفرشی پوشیده شده است. پاپیل مقعد هایپرتروفی، پولیپ فیبرواپیتلیال نیز نامیده می شود.
  • ضایعه پوستی: پوست دارای غده‌های خوش‌خیم بافت همبند است که توسط سلولهای سنگفرشی پوشیده شده است. ضایعات پوستی اغلب با وریدهای متورم داخل مقعد یا رکتوم که در بیماری هموروئید ایجاد می‌شود، اشتباه گرفته می‌شود.
  • زگیل مقعد: ضایعات زگیل مقعد که کوندیلوما نیز نامیده می‌شود، فقط در خارج از مقعد و در قسمت پایینی کانال مقعد زیر خط دندانه‌دار رشد می‌کند. گاهی اوقات می توان آن‌ها را درست در بالای خط دندانه دار نیز یافت. این ضایعات گل‌کلمی با عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. بعید است که زگیل مقعدی به سرطان مقعد تبدیل شود، اما افرادی که زگیل مقعد دارند با احتمال بیشتری به سرطان مقعد مبتلا می‌شوند.

دیگر تومورهای خوش خیم که در موارد نادر، می‌تواند در سایر بافت‌های مقعد رشد کنند، شامل:

• تومورهای آدنکس: این تومورها معمولاً خوش‌خیم هستند و در فولیکول‌های مو یا غدد عرق پوست و فقط در خارج از مقعد ایجاد می‌شوند. این تومورها در ناحیه‌ی پوست اطراف مقعد باقی می‌مانند و به منطقه مقعد تجاوز نمی‌کنند.
• لیومیوم: تومور خوش‌خیمی است که از سلول‌های عضلات صاف گسترش می‌یابد.
• تومورهای سلول گرانول: شامل تومورهایی است که از سلول‌های عصبی ناشی می‌شوند.
• همانژیوم: تومورهایی که در سلول‌های پوششی رگ‌های خونی به وجود می‌آید.
• لیپوم: تومور خوش‌خیمی است که از سلول‌های چربی شروع به ایجاد می‌شوند.

انواع توده‌های پیش‌سرطانی و بدخیم
برخی از تغییرات در مخاط مقعد در مراحل اولیه‌ی خود بی ضرر هستند، اما ممکن است بعداً به سرطان تبدیل شوند. دیسپلازی واژه‌ای است که برای سلول‌های پیش سرطانی کاربرد دارد و برحسب میزان تغییر و تعداد سلول‌های ناسالم درجه‌بندی می‌شوند.

• کارسینوم درجا: سلول‌های غیر طبیعی گاهی اوقات بر روی لایه سطح داخلی مقعد و هنوز به لایه‌های عمقی‌تر گسترش نیافته‌اند که در این وضعیت کارسینوم درجا نام می‌گیرند. نام دیگر این وضعیت، بیماری بوون است. برخی از پزشکان آن را شکل اولیه‌ی سرطان مقعد یا سلول‌های پیش سرطانی در نظر می‌گیرند و آن را یک سرطان واقعی نمی‌دانند؛
• کارسینوم سلول انتقالی: یک نوع از سرطان سلول سنگفرشی‌ است که در منطقه انتقالی مقعد گسترش می‌یابد و کلوآک نیز نامیده می‌شود. این سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ ظاهری کمی متفاوت دارند، اما رفتار آن‌ها مانند دیگر کارسینوم سلول سنگفرشی کانال مقعد است و بنابراین با همان روش درمان می‌شوند؛
• کارسینوم سلول سنگفرشی: دیواره‌های کانال مقعد با سلول‌هایی به نام سلول سنگفرشی پوشیده شده است. شایع‌ترین نوع سرطان مقعدی در سلول‌های سنگفرشی‌ای که در کانال و حاشیه مقعد قرار دارد، ایجاد می‌شود. از هر ۱۰ بیمار مبتلا به سرطان مقعد ۸ مورد به این نوع دچار هستند. کارسینوم سلول سنگفرشی در کانال مقعد فراتر از سطح و به لایه‌های عمیق‌تر گسترش می‌یابد؛
• کارسینوم سلول سنگفرشی حاشیه مقعد: در سلول‌های پوستی اطراف مقعد ایجاد می‌شود. این سرطان مشابه کارسینوم سلول‌های سنگفرشی پوست در نقاط دیگر بدن درمان می‌شود؛
• آدنوکارسینوم: برخی از انواع سرطان مقعد در سلول‌های بالای کانال مقعد و نزدیک راست روده و سلول‌های غده‌ای که مخاط روده (روان‌کننده روده) را تولید می‌کند، ایجاد می‌شود. این نوع سرطان مقعدی بسیار نادر است و در کمتر از ۵ درصد موارد رخ می‌دهد. این سرطان همانند سرطان رکتوم درمان می‌شود؛
• کارسینوم سلول بازال: کارسینوم سلول بازال، یک نوع سرطان پوست است که می‌تواند در پوست اطراف مقعد رخ دهد. این تومورها در نواحی از پوست که در معرض آفتاب قرار می‌گیرند مانند صورت و دست بسیار شایع تر هستند. این سرطان اغلب با جراحی و برداشتن درمان خواهد شد؛
• ملانوم: نوعی سرطان پوست است که در سلول‌های ملانوسیت یا همان رنگدانه‌ای پوست گسترش می‌یابد. ملانوم مقعد نادر است و در کمتر از ۱ درصد سرطان‌های مقعدی نقش دارد. ملانوما به‌ طور معمول بر روی پوست سایر نقاط بدن ایجاد می‌شود. ملانوما در مراحل اولیه (قبل از رشد عمیق درون پوست یا گسترش به غدد لنفاوی) با جراحی قابل برداشت است و چشم انداز بقای طولانی‌مدت بسیار خوبی دارد. اما از آن‌جایی که ملانوما مقعد در مراحل بعدی کشف خواهد شد، فقط در صورت امکان می‌توان اقدام به برداشتن کل تومور نمود. در غیر این صورت و نفوذ به عمق نیاز به درمان‌های دیگری است؛
• لنفوم: سیستم لنفاوی کمک می‌کند تا عفونت و بیماری از بدن خارج شود. سیستم لنفاوی توسط عروق و گروهی از غدد لنفاوی در سراسر بدن پخش شده‌ است. غدد لنفاوی کوچک و لوبیایی شکل موظف هستند تا باکتری‌ها را از مایع لنفاوی جمع کنند. هنگام ابتلا به یک عفونت اغلب این غدد متورم می‌شوند. گاهی سرطان می تواند از طریق سیستم لنفاوی به غدد لنفاوی مجاور گسترش یابد. لنفوم نوعی سرطان مربوط به غدد لنفاوی است ولی با این تفاسیر احتمال به وجود آمدن آن درون مقعد نیز محتمل است.
• تومورهای استرومال دستگاه گوارش: این سرطان در معده و روده کوچک بسیار شایع‌تر است و به ندرت ممکن است در منطقه مقعد شروع به رشد کند. این تومورها در مراحل اولیه، با کمک عمل جراحی برداشته می‌شوند. در صورت گسترش آن فراتر از مقعد می‌توان‌ آن را با دارو درمانی رفع کرد؛

نشانه‌های سرطان مقعد میتواند شبیه به دیگر مشکلات مقعدی مانند بواسیر یا شقاق مقعد باشد. نشانه‌ها و علایم سرطان مقعد عبارتند از:

• خونریزی از مقعد یا رکتوم: خونریزی شایع ترین علامت سرطان مقعد در مراحل ابتدایی پیشرفت آن است که تقریباً در نیمی از افراد مبتلا به سرطان مقعد به صورت خونریزی از رکتوم حین اجابت مزاج یا وجود خون در مدفوع بروز می‌کند. اطلاعات بیشتر با مطالعه مقاله خونریزی مقعد؛
• درد و فشار در ناحیه مقعد: فرد مبتلا به سرطان ممکن است دردی را در اطراف مقعد خود احساس کند؛
• توده در کانال مقعد: در ۳۰ درصد موارد مبتلا به سرطان مقعد وجود توده در مقعد درک می‌شود؛
• خارش شدید مقعد: ممکن است خارش شدیدی در ناحیه اطراف مقعد به وجود آید؛
• ترشح از مقعد: خروج ترشحات موکوسی از مقعد می‌تواند از دیگر علایم احتمالی این بیماری باشد؛
• تغییر اجابت مزاج: احتمال تغییر در عادت اجابت مزاج مانند اسهال، یبوست، تغییر شکل مدفوع (باریک شدن) و بی‌اختیاری روده‌ای وجود دارد؛
• درد شکم و دل‌ پیچه ناشی از گاز معده و نفخ؛
• تغییر اشتها؛
• کاهش وزن ناگهانی و بدون علت؛
• تورم غدد لنفاوی کشاله‌ی ران و اطراف مقعد؛
• فاقد نشانه: بیست در صد افراد مبتلا به سرطان‌های مقعدی فاقد نشانه و علامت هستند.

در صورت مشاهده‌ی هر علامت و نشانه‌ی ناراحت‌کننده به خصوص در افرادی که عوامل خطر ابتلا به سرطان مقعد را دارند باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود.

• سن بالا: اغلب موارد سرطان مقعد در افراد ۵۰ ساله و بالاتر رخ می‌دهد. با افزایش سن فرد بیشتر در مواجهه با عوامل خطرزای دیگر قرار خواهد گرفت؛
• فعالیت جنسی: افرادی که شرکای جنسی فراوانی در طول دوره‌ی زندگی خود دارند به خصوص زنانی که از راه روابط جنسی کسب درآمد می‌کنند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان مقعد هستند. هر گونه تماس جنسی، از جمله تحریک دستی می‌تواند فرد را در معرض HPV قرار دهد. در‌ حالی‌که حتی ارتباط جنسی با یک فرد هم می‌تواند منجر به آلودگی شود، اما داشتن شرکای جنسی متعدد شانس خطر ابتلا به سرطان مقعد را به دلیل افزایش احتمال قرار گرفتن در معرض این عفونت ویروسی معروف بیشتر می‌کند. از طرفی افرادی که رابطه جنسی مقعدی دارند نیز در معرض خطر بالاتری از ابتلا به سرطان مقعد هستند، چراکه تحت تماس پوست به پوست مستقیم در منطقه مقعد قرار می‌گیرند. علاوه بر این، مردانی که ختنه نشده‌اند به دلیل وجود پوست پوشاننده‌ی آلت که منبع آلودگی محسوب می‌شود، بیشتر در معرض انواع عفونت هستند. استفاده از کاندوم همیشه برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های جنسی توصیه می‌شود. اما با این حال، استفاده از کاندوم هم نمی‌تواند به طور کامل در جلوگیری از انتقال HPV مؤثر باشد؛
• استعمال سیگار: کشیدن سیگار و قلیان ممکن است خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش دهد. در واقع مصرف سیگار شانس ابتلا به سرطان مقعد را تحت تأثیر مواد شیمیایی سرطان‌زای موجود در توتون که درکل بدن پخش می‌شود، قرار می‌دهد. از سوی دیگر شواهدی وجود دارد که سیگار کشیدن ممکن است توانایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت HPV را کاهش دهد؛
• سابقه ابتلا به سرطان فردی یا خانوادگی: کسانی که سابقه‌ی ابتلا به انواع سرطان روده‌ای را در اعضای خانواده یا سرطان دهانه‌ی رحم یا واژن را در خود داشته‌اند، بیشتر در معرض مبتلا شدن به سرطان مقعد هستند؛
• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) : سرطان مقعد به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) منتقله از راه جنسی مرتبط است. شواهد نشان داده که این ویروس در اکثر سرطان‌های مقعد شناسایی شده است. تصور می‌شود که شایع‌ترین علت سرطان مقعد ابتلا به همین ویروس است. عفونت HPV خطر ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم را نیز افزایش می‌دهد. عفونت HPV یک عفونت منتقله از راه جنسی است که می‌تواند زگیل تناسلی ایجاد کند. این ویروس می‌تواند علاوه بر مقعد، دهانه‌ی رحم، ولو، واژن و آلت تناسلی را نیز آلوده کند. این ویروس از طریق پوست به پوست منتقل می‌شود و پس از ورود ویروس به DNA سلول باعث تغییراتی در آن می‌گردد که توانایی بدن را برای از بین بردن آن سلول آلوده به ویروس محدود می‌کند. بنابراین سلول این فرصت را پیدا می‌کند که به صورت غیر طبیعی رشد و تکثیر کند و با گذشت زمان به توده‌ی سرطانی تبدیل شود. تقریباً اکثر بزرگسالان سابقه‌ی تجربه ‌زگیل را در نقاط مختلف بدن در طول عمر خود داشته‌اند. زگیل ناشی از ویروس در اغلب موارد از بین می‌رود اما ممکن است خود ویروس برای سال‌ها و چندین دهه درون بدن مخفی بماند و به صورت سرطان بروز کند. درصد کمی از عفونت‌‌های حاصل از این ویروس به سرطان ختم می‌شود. این مهم است که توجه داشته باشید، سیستم ایمنی بدن انسان در اکثریت قریب به اتفاق می‌تواند حدود ۹۰ درصد از موارد را در عرض دو سال شناسایی و سرکوب کند. بیش از ۱۰۰ گونه از این ویروس وجود دارد که فقط برخی از آن‌ها باعث سرطان و برخی باعث ایجاد زگیل خواهد شد. اکثر مردم حتی نمی‌دانند که روزی به آن مبتلا بوده‌اند. در حال حاضر واکسنی برای جلوگیری از HPV و سرطان ناشی از آن کشف شده است که به طور معمول برای کودکان به منظور جلوگیری از این عفونت توصیه می‌شود. اطلاعات بیشتر با مراجعه به مقاله زگیل مقعد؛
• اعتیاد به مواد مخدر و سرکوب سیستم ایمنی: داشتن یک سیستم ایمنی ضعیف می تواند بدن را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت در حال گسترش کند. افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند با سرکوب سیستم ایمنی بدن خود و همچنین افرادی که به تازگی پیوند عضو شده‌اند با مصرف داروهای سرکوب‌کننده و همچنین بیماران مبتلا به ویروس اچ آی وی (HIV) بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان مقعدی هستند؛
• فیستول مقعد: ابتلا به فیستول مقعدی و مجاری باز شده به سطح پوست اطراف مقعد که ممکن است دچار ترشح مخاطی یا آلوده به مدفوع شود، فرد را در معرض سرطان مقعد قرار می‌دهد. اطلاعات بیشتر در مقاله‌های مرتبط بیماری فیستول.

پزشک پس از تهیه‌ی یک شرح حال دقیق از سوابق دارویی و بیماری شخصی و خانوادگی، ماهیت و نوع نشانه‌هایی که در فرد ظاهر شده به سراغ روش‌های تشخیصی مطمئن‌تر خواهد رفت. معاینه بدن به منظور بررسی علایم عمومی سلامت و بیماری، مانند توده یا هر چیز دیگری که به نظر می‌رسد غیر طبیعی است انجام می‌شود. آزمایش‌هایی که برای بررسی راست روده و مقعد در سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود برای شناسایی و تشخیص سرطان مقعد نیز مفید است، این تست‌ها شامل:

• • معاینه انگشتی مقعد: در این معاینه به ظاهر دردناک پزشک با انگشت پوشیده شده با دستکش و پس از استفاده از ژل لغزنده بر روی انگشت، به آرامی درون سوراخ مقعد را لمس و بررسی می‌کند تا نشانه‌ای از توده برجستگی غیر طبیعی و خونریزی پیدا کند. در مردان طی این معاینه پروستات نیز که یکی از اعضای تولیدمثلی محسوب می‌شود قابل لمس و بررسی است؛
  • آنوسکوپی: معاینه و مشاهده‌ی مقعد و قسمت‌های انتهایی رکتوم که با استفاده از یک لوله کوتاه و باریکی به نام آنوسکوپ انجام می‌شود؛
  • پروکتوسکوپی: راست روده با استفاده از یک لوله کوتاه و باریک توخالی به نام پروکتوسکوپ تحت نور معاینه می‌شود؛
  • سونوگرافی داخل مقعدی: روشی است که در آن یک مبدل اولتراسونیک (پروب) را داخل مقعد یا رکتوم قرار داده و با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا (اولتراسوند) به بافت‌ها یا اندام‌های داخلی و ایجاد پژواک تصاویری تهیه می‌شود که در تشخیص اختلالات مقعدی مفید است؛
  • نمونه‌برداری (بیوپسی): سلول‌ یا قسمتی از بافت‌ مقعدی برای بررسی بیشتر برداشته می‌شود تا نشانه‌های سرطان در زیر میکروسکوپ توسط یک پاتولوژیست شناسایی شود. معمولاً بیوپسی هم‌زمان با مشاهده‌ی ناحیه غیر طبیعی طی آنوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انجام می‌شود.

عوامل خاصی بر پیش آگهی (شانس بهبودی) و انتخاب گزینه‌های درمانی تأثیر می‌گذارند. شانس بهبودی بستگی به موارد زیر دارد از جمله:

• • اندازه تومور
  • محل تومور در مقعد
  • گسترش سرطان به غدد لنفاوی
    انتخاب گزینه‌های درمانی به موارد زیر بستگی دارد:
  • مرحله سرطان
  • محل تومور در مقعد
  • ابتلا بیمار به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
  • عود بیماری

پس از اثبات و تأیید ابتلای فرد به سرطان مقعد، آزمایش‌های دیگری برای بررسی مرحله‌ی پیشرفت بیماری و متاستاز آن انجام می‌شود تا پزشک بتوانند بهترین روش درمانی را با توجه به شرایط انتخاب کند. این تست‌ها شامل:

• • توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: اشعه ایکس راهی برای ایجاد یک تصویر از ساختارهای داخلی بدن با استفاده از تابش مقدار کمی اشعه است. سی تی اسکن یک تصویر ۳ بعدی از داخل بدن از زوایای مختلف تهیه می‌کند. سی تی اسکن همچنین می‌تواند برای اندازه گیری اندازه تومور استفاده شود. گاهی اوقات، یک رنگ خاص به نام ماده حاجب قبل از اسکن برای ارائه جزئیات بهتر بر روی تصویر به بیمار تزریق می شود.
  • تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: (MRI) تصویربرداری رزونانس مغناطیسی با کمک میدان‌های مغناطیسی و نه اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از بدن تولید می‌کند. رنگ خاصی به نام حاجب است قبل از اسکن برای ایجاد یک تصویر شفاف‌تر استفاده می‌شود. این رنگ را می توان از طریق رگ بیمار تزریق کرد.
  • توموگرافی تابش پوزیترون (PET): توموگرافی گسیل پوزیترون معمولاً با سی تی اسکن ترکیبی انجام می‌شود. اسکن PET یک راه برای ایجاد تصاویر ارگان‌ها و بافت‌های داخل بدن است. ابتدا مقدار کمی از یک ماده رادیواکتیو را به بدن بیمار تزریق می‌کنند. از آن‌جا که سرطان تمایل به استفاده از انرژی دارد، بیشتر مواد رادیواکتیو را جذب می‌کند. پس از تصویربرداری بدن مناطق سرطانی را می‌توان تشخیص داد.

مراحل سرطان مقعد عبارتند از:

• مرحله اول: توده به اندازه‌ی یک بادام زمینی یا کوچک‌تر و بافت سرطانی مقعد ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) یا کمتر است؛
• مرحله دوم: سرطان مقعد بزرگتر از ۲ سانتی‌متر (حدود ۳/۴ اینچ) است، اما فراتر از کانال مقعد گسترش نیافته است؛
• مرحله سوم: سرطان مقعد با هر اندازه‌ای به غدد لنفاوی نزدیک مقعد و سایر اندام‌های اطراف مانند مثانه، مجرای ادرار یا واژن گسترش یافته است. در اواخر مرحله‌ی سه به غدد لنفاوی نواحی دیگر لگن نیز متاستاز می‌دهد؛
• مرحله چهارم: سرطان مقعد با هر اندازه‌ای به قسمت‌های دورتر از لگن نیز گسترش یافته است.

چون درمان‌های سرطان اغلب عوارض ناگواری بر جا می‌گذارند بهتر است قبل از شروع هر درمانی با تیم درمانی خود به صورت کامل مشورت کنید تا بتوانید آگاهانه در مورد روش درمانی خود تصمیم بگیرید و در میان راه به خاطر عوارضی که احتمالاً شما را آزار خواهد داد، درمان را ترک نکنید. با پرسیدن این لیست از سؤالات از پزشک خود می‌توانید به درک درستی از مشکل خود برسید. لیست سؤالات شامل:
به چه نوعی از سرطان مقعد مبتلا هستم؟
لطفاً گزارش پاتولوژی و نتایج تست‌های آزمایشگاهی من را توضیح دهید؟
سرطان من در چه مرحله و درجه‌ای قرار دارد و معنای آن چیست؟
در مورد نوع درمان‌ها و مدیریت عوارض جانبی آن بپرسید؟
گزینه‌ی درمانی بهتر با توجه به شرایط من کدام است؟ چرا؟
آیا به انجام آزمایش‌های بالینی دیگری نیاز دارم؟
هدف از هر درمان چیست؟ آیا درمان سرطان من را از بین خواهد برد یا فقط کمک می‌کند تا حال جسمی و روحی بهتری در مدت باقی‌مانده از عمرم داشته باشم؟ یا هر دو؟
عوارض جانبی احتمالی کوتاه مدت و بلند مدت درمان چیست؟
وظیفه‌ی هر یک از اعضای تیم درمانی من چیست و هر یک از اعضا چه کار می‌کنند؟
این درمان چگونه بر زندگی روزانه من تأثیر می‌گذارد؟ آیا قادر به کار، ورزش و انجام فعالیت‌های معمول روزانه هستم؟
آیا به کیسه کولوستومی نیاز دارم؟
آیا این درمان بر عملکرد روده من تأثیر می‌گذارد؟ اگر چنین است، برای چه مدت؟
آیا این درمان زندگی جنسی من را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ اگر چنین است، چگونه و برای چه مدت؟
آیا این درمان بر توانایی من برای باردار شدن تأثیر می‌گذارد؟ اگر چنین است، باید با یک متخصص باروری قبل از آغاز درمان سرطان صحبت شود؟
من در مورد مدیریت هزینه‌های مراقبت از سرطان نگران هستم جایی برای تأمین هزینه‌ی درمان من وجود دارد؟
چه نوع عمل جراحی‌ای خواهم داشت؟ آیا غدد لنفاوی برداشته می‌شود؟
عملیات درمان چه مدت طول خواهد کشید؟
باید چه مدت در بیمارستان بستری باشم؟
آیا بعد از عمل جراحی بهبود می‌یابم؟
هدف از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی چیست؟
پرتودرمانی و شیمی‌درمانی چه مدت زمان می‌برد؟
پرتودرمانی و شیمی‌درمانی چه عوارض جانبی‌ای دارد؟
برای از بین بردن عوارض جانبی باید چه کار کنم؟
به چه آزمون پیگیری نیاز دارم؟

• پرتو درمانی (رادیوتراپی): در پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرقدرت مانند اشعه X و پروتون سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. در طول پرتودرمانی فرد تحت تابش دستگاه‌های پرتودرمانی در مناطق دچار آسیب و سرطان قرار می‌گیرد. تابش ممکن است به بافت سالم اطراف توده نیز آسیب برساند. پرتو درمانی معمولاً در جلسات کوتاه برای پنج الی شش هفته برگزار می‌شود. عوارض جانبی آن شامل اسهال، بی‌اختیاری مدفوع، التهاب روده، قرمزی پوست و زخم در داخل و اطراف مقعد و همچنین تنگ شدن و کوچک شدن کانال مقعد است؛
• کمورادیوتراپی: کمورادیوتراپی درمان ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است که در حال حاضر مؤثرترین درمان برای سرطان مقعد محسوب می‌شود. در این روش معمولاً فرد نیاز به بستری در بیمارستان دارد. شیمی درمانی و پرتودرمانی اغلب باعث عوارض جانبی قابل توجهی می‌شوند، از جمله:

• خستگی
• درد در اطراف مقعد
• درد در اطراف آلت تناسلی و کیسه بیضه در مردان یا فرج در زنان
• ریزش مو محدود در سر و از دست رفتن کل موهای ناحیه زهار
• اسهال

این عوارض جانبی موقتی هستند، اما خطر مشکلات دراز مدتی مانند ناباروری نیز وجود دارد. در صورت نگرانی از عوارض جانبی بالقوه درمان حتماً باید قبل از شروع درمان با تیم مراقبت خود مشورت شود.
سایر عوارض جانبی طولانی مدت می تواند شامل:

• مشکلات روده
• اسهال مزمن
• اختلال در نعوظ
• درد واژن هنگام مقاربت جنسی
• خشکی و خارش پوست اطراف کشاله ران و مقعد
• خونریزی از مقعد، واژن یا مثانه
• جراحی: پزشکان از روش‌های مختلفی برای حذف سرطان مقعد بر اساس مرحله سرطان استفاده می‌کنند. جراحی برای برداشتن سرطان در مراحل اولیه مقعد کاربرد دارد. سرطان مقعد بسیار کوچک ممکن است از طریق عمل جراحی برداشته شود. در این روش، جراح تومور و مقدار کمی از بافت سالم اطراف آن را برای احتیاط بر می‌دارد. از آنجا که تومور کوچک است، جراحی تومور در مراحل اولیه می‌تواند گاهی اوقات بدون هیج آسیبی به عضلات اسفنکتر مقعد که کانال مقعد را احاطه کرده است، انجام شود. آسیب به عضلات اسفنکتر مقعد فرد را دچار عارضه‌ی بی‌اختیاری روده خواهد کرد به همین دلیل انجام جراحی بدون آسیب بافتی به عضلات دریچه‌ای بسیار حائز اهمیت است. بسته به سرطان ممکن است ادامه‌ی شیمی‌درمانی و پرتودرمانی بعد از عمل جراحی نیز توصیه شود.
  در یک روش جراحی گسترده‌تر در فازهای انتهایی ابتلا به سرطان مقعد که هیچ یک از درمان‌ها مؤثر واقع نشده است پزشک چاره‌ای جز برداشتن کامل کانال مقعد و بخشی از روده‌ی بزرگ نخواهد داشت. سپس جراح بخش باقی‌مانده از روده بزرگ را به شکم باز می‌کند تا مواد زائد بدن از این پس درون کیسه‌ی قابل تعویضی که روی شکم تعبیه شده است تخلیه و جمع آوری شود که به آن کولوستومی می‌گویند؛
• مراقبت تسکینی: مراقبت‌های تخصصی پزشکی است که در ارائه تسکین و کاهش درد و کنترل سایر علایم یک بیماری جدی متمرکز می‌باشد. مراقبت تسکینی می‌تواند در حالی‌که فرد تحت دیگر درمان‌های تهاجمی مانند جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتو‌درمانی است مورد استفاده قرار گیرد. مراقبت‌های تسکین همراه با مراحل دیگر درمانی می‌تواند آسایش و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان را بهبود بخشد؛
• طب جایگزین: درمان طب جایگزین نمی‌تواند سرطان مقعد را درمان کند. اما برخی از درمان‌های طب جایگزین ممکن است به فرد کمک کند تا با اثرات جانبی و عوارض درمانی سرطان مقابله کند. درمان‌های جایگزین می تواند درمان‌های دیگر را تکمیل کند. گزینه‌های درمانی برای هر یک از عوارض جانبی شایع عبارتند از:
• اضطراب: ماساژ، مدیتیشن، هیپنوتیزم، موسیقی‌ درمانی، ورزش و روش‌های تمدد اعصاب
• خستگی: ورزش ملایم<
• تهوع: طب سوزنی، هیپنوتیزم یا موسیقی درمانی
• درد: طب سوزنی، ماساژ، موسیقی درمانی و هیپنوتیزم
• مشکلات خواب: یوگا یا روش‌های تمدد اعصاب

با وجود ایمن بودن هر یک از این روش‌های طب جایگزین ولی باید قبل از انجام هریک از آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید تا از عدم تداخل آن با درمان سرطان خود مطمئن شوید.
در حال حاضر تمام درمان‌های کاربردی در انواع سرطان به خصوص سرطان مقعد منجر به عوارض جانبی و تغییراتی در بدن و روحیه‌ی فرد خواهد شد. بنابراین طبیعی است که قبل از شروع درمان سرطان از عوارض جانبی آن هراس داشته باشید. البته پزشکان برای کاهش عوارض جانبی و تسکین بیمار راه‌کارهای درمانی دیگری را نیز در نظر دارند. این راه‌کارها عبارت‌اند از:

• مقابله با عوارض جانبی فیزیکی

عوارض جانبی فیزیکی یکی از گزینه‌های طبیعی درمان سرطان مقعد است. ایجاد تغییر در سلامت جسمی به عوامل متعددی از جمله مرحله سرطان، طول‌مدت درمان، دوز درمان و سلامت عمومی شما بستگی دارد. گاهی اوقات، عوارض جانبی فیزیکی می‌تواند پس از پایان درمان نیز به طول انجامد و عوارض جانبی طولانی‌مدت نامیده ‌شود که پس از اواخر اثرات درمان ماه‌ها یا سال‌ها رخ می‌دهد. درمان عوارض جانبی طولانی مدت و عوارض جانبی تأخیری بخش مهمی از مراقبت بیمار است.

• مقابله با اثرات احساسی و اجتماعی
  پس از تشخیص سرطان فرد دچار تغییراتی روحی و عاطفی می‌شود. احساس اضطراب یا خشم طبیعی است ولی باید به شکل صحیحی استرس را مدیریت و کنترل کرد. بیماران و خانواده‌های آن‌ها باید مشکلات روحی خود را با یکی از اعضای تیم مراقبت سلامت مطرح کرده و مشاوره‌های لازم را بگیرند.
• مقابله با مشکلات مالی
  درمان سرطان می‌تواند گران و پر هزینه باشد. هزینه‌های مالی یکی از علل بزرگ استرس و اضطراب برای افراد مبتلا به سرطان و خانواده‌های آنان است. علاوه بر هزینه‌های درمان، ممکن است فرد درگیر هزینه‌های اضافی و برنامه‌ریزی نشده نیز شود. بعضی اوقات مشکلات مالی باعث توقف درمان خواهد شد که ممکن است به هزینه‌های بالاتری در آینده منجر شود. از طرفی ترک درمان، سلامت فرد را نیز به خطر می‌اندازد و احتمال وخیم‌تر شدن بیماری وجود دارد.
• مراقبت شخصی

اعضای خانواده و دوستان اغلب نقش مهمی در مراقبت از یک فرد مبتلا به سرطان مقعد بازی می‌کنند. ولی مراقب ویژه یا پرستار می‌تواند پشتیبانی فیزیکی، عاطفی و احساسی را با هم به بیمار ارائه دهد. برخی از مسئولیت مراقبین مراقبت از عبارتند از:

• ارائه حمایت و تشویق
• دادن داروها
• کمک به مدیریت علایم و عوارض جانبی
• هماهنگی قرار ملاقات‌های پزشکی
• کمک در تغذیه
• کمک در کارهای خانه

مراقبت از افراد مبتلا به سرطان پایان ندارد و وقتی درمان فعال به پایان رسید. تیم مراقبت سلامت به بررسی‌های خود ادامه می‌دهند تا مطمئن شوند که سرطان باز نگشته است. علاوه بر آن هر گونه عوارض جانبی طولانی‌مدت و سلامت کلی فرد را پیگیری می‌کنند. مراقبت پیگیری ممکن است شامل آزمایش‌های منظم فیزیکی و پزشکی باشد. انجام آزمایش‌های منظم پس از درمان سرطان مقعد برای پیدا کردن هر نشانه‌ای از عود سرطان یا گسترش آن به سایر نقاط بدن بسیار مهم است. تست‌های آزمایشگاهی، معاینه فیزیکی، پروکتوسکوپی و عکسبرداری معمولاً هر سه تا شش ماه برای ۲ الی ۳ سال اول بعد از درمان و سپس در فواصل منظم برنامه‌ریزی می‌شود تا در صورت عود و بازگشت بیماری قبل از پیشرفته شدن آن اقدامات درمانی بعدی آغاز گردد.
بقای برای افراد مختلف معانی متفاوت دارد اما این کلمه برای افراد مبتلا به سرطان به معنی نجات یافتن از سرطان است. بقا در افرادی که سرطان را با تمام سختی‌ها و خطراتش پشت سر گذاشته‌اند به معنی آغاز یک زندگی جدید با انگیزه‌تر از قبل است. نجات‌یافتگان ممکن است مخلوطی از احساسات شادی، نگرانی، احساس گناه و ترس را تجربه کنند. برخی از افراد بسیار خرسنداند که توانستند این بیماری را شکست دهند و برخی مظطرب و نگران آینده خود و احتمال برگشت بیماری هستند. اکثر افراد نجات‌یافته از سرطان مقعد در زندگی جدید خود با انگیزه‌ی بیشتری می‌توانند عادت‌های غلط خود مانند استعمال سیگار و مواد مخدر را کنار بگذارند و از رفتارهای پرخطر جنسی برای حفظ سلامتی خود صرف نظر کنند، با دقت بیشتری به مواد غذایی مصرفی خود توجه کنند. این افراد باید برنامه‌ی ورزشی و فعالیت بدنی را در زندگی پس از بهبود خود قرار دهند زیرا از این پس سابقه‌ای از یک بیماری مهلک در پرونده‌ی آنان ثبت شده است که دیگر جای کم‌کاری و بی‌توجهی به سلامت را برای فرد نمی‌گذارد.
میزان بقای ۵ ساله نشان می‌دهد که چند درصد از افراد مبتلا به این نوع سرطان حداقل ۵ سال زندگی می‌کنند. میزان بقای ۵ ساله برای افراد مبتلا به سرطان مقعد ۶۵٫۷ درصد است. با این حال، میزان احتمال زنده ماندن به عوامل بسیاری از جمله نوع سرطان مقعد و مرحله‌ی سرطان بستگی دارد. میزان بقای ۵ ساله از اولین مرحله سرطان مقعد ۸۰ درصد است. در صورتی که با گسترش منطقه‌ای آن، میزان بقای ۵ ساله به ۵۹ درصد کاهش می‌یابد و در انواع متاستاتیک به ۳۱ درصد خواهد رسید. البته باید در نظر داشت که این احتمالات در افرادی که ویروس نقص ایمنی اکتسابی (HIV) و ایدز دارند، کمتر خواهد بود. این مهم است که بدانید این ارقام و اعداد نتیجه‌ی بررسی هزاران فرد مبتلا به این بیماری است و فقط احتمالات را بیان می کند.
امروزه پزشکان به دنبال یک راه‌کار درمانی بهتر و کم‌عارضه‌تر برای درمان سرطان مقعد و حتی راه‌هایی برای پیشگیری از آن هستند. محققان طی مطالعات جدید راه‌های دیگری را برای درمان سرطان مقعد کشف کرده است. برخی از این روش‌های جدید شامل:

• سلول های بنیادی: سلول‌های بنیادی برای تقویت دفاع طبیعی بدن برای مبارزه با سرطان طراحی شده است. این سلول‌های توسط بدن یا در آزمایشگاه به منظور بهبود یا بازگرداندن عملکرد سیستم ایمنی بدن ساخته شده است.
• حساس‌کننده‌ها: داروهایی هستند که سلول‌های تومور را بیشتر مستعد و تحت تأثیر پرتودرمانی قرار می‌دهند. این داروها اثربخشی پرتودرمانی را افزایش می‌دهند.

به امید روزی که هیچ‌ یک از افراد مبتلا به بیماری سرطان مقعد از درمان و بازگشت سلامتی خود ناامید نشوند.