علت تورم چینه دان در طیور و نحوه پیشگیری و درمان آنها

چینه دان عضو مهمی در بدن پرنده ها بوده و به هضم غذا کمک می کند، در صورتی که پرنده شما با مشکل تورم و ورم چینه دان رو به رو شده حتما جهت درمان آن اقدام کنید. این بیماری در هر پرنده های اعم از مرغ و خروس، بوقلمون، بلدرچین و حتی پرنده های زینتی مانند مرغ عشق، عروس هلندی، کبوتر و… می تواند اتفاق بیفتد. 

در این مقاله از وبلاگ eig به نحوه درمان تورم چینه دان پرنده های بومی و زینتی و پیشگیری از این اتفاق در آینده خواهیم پرداخت. با ادامه نوشته همراه باشید. 

علت تورم چینه دان در جوجه ها چیست ؟

این بیماری در جوجه ها اغلب به دلیل هضم نشدن مواد غذایی اتفاق می افتد، در صورتی که جوجه ها را با مواد غذایی سفت و نامناسب تغذیه کنید، احتمال انباشت مواد غذایی در چینه دان و عدم هضم شدن آنها وجود دارد. در مورد جوجه پرنده های زینتی که با سرلاک تغذیه می شوند نیز بعضی از پرورش دهنده ها از سرلاک های تاریخ گذشته یا غیر استاندارد استفاده می کنند و یا اینکه آنها را به خوبی در آب خیس نمی کنند که نتیجه آن انباشت مواد و ورم چینه دان است. 

دومین علت ورم چینه دان جوجه ها، مسمومیت پرنده در اثر استفاده از سرلاک یا مواد غذایی مانده و فاسد است که سبب عفونت و ورم چینه دان می شود. در مقاله تغذیه جوجه یک روزه می توانید اطلاعات کاملی در مورد غذای مناسب برای جوجه ها به دست آورید. 

در مواردی هم خود پرنده از روی کنجکاوی، مواد روی زمین را میخورد که سبب آلودگی و یا زخم چینه دان می شود، این مورد مخصوصا در مورد جوجه های مرغ یا بوقلمون دیده می شود.

در حالت کلی از دلایل ورم چینه دان در جوجه پرنده های بومی یا زینتی می توان موارد زیر را برشمرد : 

1. دادن سرلاک غیر استاندارد
2. استفاده از سرلاک و مواد غذایی مانده و فاسد 
3. بیماری های ویروسی و قارچی 
4. خوردن اشیاء و وسایل
5. خوردن دان درشت و غیر قابل هضم 
6. گرسنه ماندن طولانی مدت جوجه 
7. ژنتیک

علت تورم چینه دان در مرغ و بوقلمون های بالغ چیست؟

این عارضه در اثر بیماری های قارچی یا ویروسی و عفونی و یا کمبود مواد معدنی و ویتامین ها بروز پیدا می کند و در برخی موارد وراثت پرنده نیز در بروز بیماری تورم و آویختگی چینه دان سهیم است. 

در طی این بیماری، چینه دان پرنده متورم و آویزان شده و کلیه مواد غذایی در آن تجمع پیدا می کند، با این که مرغ یا بوقلمون مورد نظر غذای خود را کامل می خورد اما شاهد افزایش وزن او نخواهیم بود و با چینه دانی متورم و آویزان دیده می شود. 

در مورد مرغ و بوقلمون های تخم گذار نیز با کاهش تخم گذاری مواجه می شوند، بنابراین یا باید درمان شوند و یا حذف شوند تا در هزینه های تغذیه ای صرفه جویی شود. سایر بیماری های مرغ را در مقاله بیماری های شایع مرغ می توانید مطالعه کنید. 

از دلایل عمده تورم و آویزان شدن چینه در مرغ و بوقلمون می توان موارد زیر را برشمرد:

1- گرسنه ماندن طولانی مدت

اگر مرغ یا بوقلمون خود را برای مدت طولانی گرسنه نگه داشته باشید، ولع پرنده برای خوردن غذا افزایش خواهد یافت و امکان خوردن هر ماده ای همراه با غذا را دارد و به دلیل خوردن تند تند غذا، اجازه هضم به آن داده نشده و در نتیجه در چینه دان انباشته می شود. همین عامل سبب افزایش فشار به چینه دان و گشاد شدن آن می شود و و در نتیجه آن اعصاب چینه دان ضعیف شده و حالت متورم به خود خواهد گرفت. 

2- تشنه ماندن طولانی مدت 

در صورتی که آب کافی در اختیار بوقلمون یا مرغ خود قرار نداده باشید، تشنگی به او فشار آورده و همانند مورد قبل مقدار زیادی آب نوشیده که سبب متورم شدن چینه دان می شود. هم چنین اگر غذای زیادی نیز در اثر مورد قبل خورده باشد، جهت هضم آن باید زیادی بنوشد که فشار دو چندان به چینه دان وارد شده و پیامد آن همانند مورد قبول است. 

3- وجود بیماری ویروسی یا قارچی 

در صورت متورم شدن چینه دان و انباشت مواد غذایی در آن، عوامل میکروبی و قارچ نیز از این فرصت استفاده کرده و آن را آلوده خواهد کرد. هم چنین سبب تضعیف دیواره داخلی چینه دان خواهد شد. اگر در تغذیه و محل نگهداری پرنده، بهداشت کافی وجود نداشته باشد وضعیت پرنده وخیم تر خواهد شد. 

4- خوردن اشیا و وسایل در دسترس 

جوجه ها و حتی پرنده های بالغ از روی گرسنگی و یا کنجکاوی، هر وسایلی را که در دسترس باشد، می خورند اگر این وسایل آلوده به میکروب و قارچ باشد می تواند چینه دان پرنده را تحت تاثیر قرار دهد و حتی به مدت طولانی به صورت هضم نشده در چینه دان باقی مانده و زمینه رشد باکتریها و قارچ ها را فراهم آورد. مواردی مانند استرس دمایی، تنظیم نبودن جیره غذایی، مناسب نبودن رطوبت و مقدار نور محیط و… سبب افزایش تمایل پرنده به خوردن اشیا می شود. 

5- عامل ژنتیکی

برخی از پرنده ها نیز به صورت ارثی دچار عارضه تورم چینه دان می شوند، این پرنده ها به دلیل اینکه با کاهش وزن و کاهش میزان تخم گذاری مواجه می شوند برای پرورش دهنده صرفه اقتصادی نداشته و حتما باید از گله حذف شوند. 

چگونه تورم چینه دان در جوجه ها را درمان کنیم؟

شناسایی به موقع عامل بیماری و درمان آن از پیشرفت تورم جلوگیری کرده و به سلامت جوجه شما کمک خواهد کرد. برای این منظور همواره باید چینه دان پرنده را مورد بررسی قرار داده و در صورت شماره کوچکترین تورم در آن نسبت به تعویض سرلاک و جیره غذایی اقدام کند. 

در پرنده های زینتی مانند مرغ عشق، عروس هلندی، کاکادو، کاسکو، مرغ مینا و … حتما از سرلاک مخصوص آنها استفاده کنید و سرلاک را به خوبی در آب ولرم خیسانده تا حالت آبکی پیدا کند، سپس به آرامی به کمک سرنگ در دهان آنها تخلیه کنید. 

حتما در محل نگهداری جوجه ها، بهداشت را به خوبی رعایت کرده تا عوامل قارچی و عفونی فرصت آلوده کردن چینه دان را نداشته باشند. پوشال های کف بستر را مرتبا تعویض کرده تا از انباشت فضولات جلوگیری شود و حتما قبل از دادن هر وعده غذایی، ظروف آبخوری و دانخوری را به خوبی بشویید. 

با مشورت از یک دامپزشک، آنتی بیوتیک و مکمل های لازم برای درمان پرنده را تهیه کرده و طبق دستور دامپزشک و یا دستورالعمل روی بسته بندی، به جوجه ها بدهید. 

برای درمان تورم و انباشتگی در چینه دان مرغ و بوقلمون های بالغ چکار کنیم؟

در این مورد نیز شناسایی به موقع و درمان سریع پرنده از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و به سلامت او کمک خواهد کرد. حتما به صورت مرتب آب و غذا را در اختیار پرنده ها قرار داده و از گرسنگی و تشنگی بیش از حد آنها جلوگیری کنید. 

از گرم کردن بیش از حد سالن خودداری کنید چون سبب افزایش میزان مصرف آب در پرنده و در نتیجه بروز تورم چینه دان می شود. از جیره غذایی کامل و استاندارد استفاده کنید که تمام مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن پرنده را تامین کند. 

به جز آبخوری و آبخوری هیچ وسیله دیگری در دسترس آنها قرار ندهید و آبخوری و دانخوری را همیشه پر نگه دارید. پوشال های بستر را مرتبا تعویض کنید تا از تجمع فضولات در سالن خودداری شود. 

در صورت مشاهده پرنده های دارای چینه دان متورم حتما به دامپزشک مراجعه کرده تا آنتی بیوتیک و مکمل های لازم برای درمان پرنده را تجویز کند. 

سخن آخر 

در این نوشته به علت تورم، افتادگی و انباشتگی در چینه دان انواع طیور زینتی و محلی پرداخته شد و روش هایی نیز جهت درمان و پیشگیری از این بیماری بیان شد. این بیماری را حتما جدی بگیرید و جهت درمان به موقع آن اقدام کنید چون که عدم هضم صحیح مواد غذایی سبب تضعیف بدن پرنده شده و زمینه بیماری و مرگ او را فراهم می آورد. حتی به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، احتمال بروز بیماری ویروسی و درگیر شدن کل گله وجود دارد.